Żywienie dojelitowe i pozajelitowe

Leczenie żywieniowe to podawanie pacjentowi, który nie może żywić się w sposób naturalny, substancji odżywczych w płynach dożylnych lub w dietach przemysłowych.

Leczenie żywieniowe zapobiega następstwom chudnięcia i niedożywienia, ma na celu nie tylko poprawę stanu odżywienia, ale także utrzymanie prawidłowego wzrostu i rozwoju u dzieci, przyspieszenie gojenia ran, leczenia zakażeń, umożliwienie zastosowania innych metod leczenia.

Wszystkie składniki pożywienia są pacjentowi podawane w żywieniu dojelitowym do przewodu pokarmowego (dojelitowo, np. przez sondę dożołądkową lub dożołądkowo gastrostomię, jejunostomię) lub w żywieniu pozajelitowym dożylnie (przez kaniulę obwodową, wkłucie obwodowe, cewnik tunelizowany Broviak).

Leczenie żywieniowe może i powinno być (o ile chory ma wskazania) stosowane w każdym oddziale szpitalnym, a także w warunkach domowych (domowe żywienie pozajelitowe i dojelitowe), w hospicjach stacjonarnych i zakładach opiekuńczo-leczniczych.

Żywienie dojelitowe jest to sztuczne żywienie drogą przewodu pokarmowego w którym preparat odżywczy (dieta przemysłowa) podawany jest przez zgłębnik wprowadzony przez jamę nosową do żołądka lub jelita (tak zwana sonda) lub przetokę odżywczą wykonaną na żołądku (gastrostomię), jelicie cienkim (jejunostomię). Dieta przemysłowa jest to preparat odżywczy stosowany w celach leczniczych w żywieniu enteralnym lub jako suplement pokarmowy w doustnej suplementacji pokarmowej. Jest sterylna, ma ściśle określony skład, jest hipoalergiczna, jej składniki dobrze się wchłaniają, nie zatyka zgłębników.

Żywienie pozajelitowe jest prowadzone drogą dożylną gdy żywienie drogą przewodu pokarmowego jest niemożliwe, przeciwwskazane lub niewystarczające. Tą drogą pacjent otrzymuje mieszaninę odżywczą (wykonaną grawitacyjnie, w mieszalniku lub z tak zwanego worka gotowego – zawsze z podaniem witamin i pierwiastków śladowych).

Wskazania do leczenia żywieniowego mogą wystąpić w różnych sytuacjach klinicznych.

Przykładowe wskazania do żywienia dojelitowego:

zaburzenia neurologiczne (zespół opuszkowy (np. ALS), zespół rzekomoopuszkowy (po udarach), zespół pozapiramidowy, choroby mięśni (dystrofia, miotonia), otępienie naczyniopochodne starcze, uraz mózgu i inne naczyniopochodne uszkodzenia mózgu,
zaburzenia pasażu pokarmowego w przebiegu zmian anatomicznych, urazów, oparzeń (nowotwory twarzoszaszki, przełyku, śródpiersia, żołądka, stany po urazach i oparzeniach twarzoczaszki, szyi, przełyku, pourazowe zwężenia górnego odcinka przewodu pokarmowego i nosogardła, poradiacyjne zwężenia górnego odcinka przewodu pokarmowego i nosogardła, pooperacyjne zwężenia górnego odcinka przewodu pokarmowego i nosogardła,
schorzenia przebiegające ze zwiększonym katabolizmem (choroba nowotworowa (niektóre etapy leczenia, postępowanie paliatywne), niektóre przypadki przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, chorzy oddziałów intensywnej opieki medycznej mogący być żywieni dojelitowo, ciężkie zakażenia u pacjentów, którzy nie są w stanie przyjąć wystarczającej ilości składników odżywczych drogą doustną, rany z dużą utratą składników odżywczych,
wyniszczenie w różnych jednostkach chorobowych,
zapalenie błony śluzowej jamy ustnej przełyku i żołądka w następstwie radioterapii i chemioterapii (żywienie do jelita cienkiego),
mukowiscydoza,
uraz wielonarządowy pod warunkiem istnienia możliwości żywienia dojelitowego,
okołooperacyjne żywienie dojelitowe w chirurgii miękkiej, neurochirurgii, laryngologii,

Niektóre wskazania do żywienia pozajelitowego:

niedrożność jelit (np. w przebiegu guza),
choroby zapalne jelit (np. choroba Crohna o ciężkim przebiegu, popromienne zapalenie jelit),
zespoły krótkiego jelita,
przetoki przewodu pokarmowego obficie wydzielające,
zespoły złego wchłaniania w przebiegu różnych jednostek chorobowych (np: choroba Crohna, choroba trzew o cieżkim przebiegu, popromienne zapalenie jelit),
pacjenci po urazach przewodu pokarmowego,
ostre zapalenie trzustki o ciężkim przebiegu bez możliwości żywienia dojelitowego,
skrajne niedożywienie, wyniszczenie.

Żywienie pozajelitowe i dojelitowe to skomplikowane procedury medyczne, które wymagają przygotowania pacjenta, wytworzenia dostępu do żywienia, prowadzenia i monitorowania leczenia żywieniowego.

Niestety nie każdy chory, może otrzymać takie leczenie. Bywa, że istotne przeciwwskazania metaboliczne i kliniczne uniemożliwiają zastosowanie tego rodzaju terapii.

Leczenie żywieniowe powinno być stosowane odpowiednio wcześnie. Włączanie takiej terapii u chorych w zaawansowanym stanie terminalny, w ostatnich dniach życia jest spóźnione- nie daje korzyści klinicznych i nie przedłuża życia.

Zapytaj swojego lekarza o wskazania i przeciwwskazania do Twojej terapii.

Domowe leczenie żywieniowe.

Domowe leczenie żywieniowe jest prowadzone u pacjentów, którzy nie mogą być żywieni drogą naturalną, a ich stan kliniczny pozwala na wypis do domu. Często pacjenci w warunkach domowych są leczeni żywieniowo do końca życia. Domowe żywienie dojelitowe stosujemy między innymi u chorych onkologicznych z guzami górnego odcinka przewodu pokarmowego i twarzoczaszki, w neurogennych zaburzeniach połykania, wadach wrodzonych dzieci, dziecięcym porażeniu mózgowym. Domowe żywienie pozajelitowe stosujemy między innymi u chorych z zespołem krótkiego jelita, w ciężkich zespołach złego wchłaniania, niedrożności onkogennej, popromiennym zapaleniu jelit, przetokach przewodu pokarmowego.

Uwaga!

W mojej prywatnej praktyce lekarskiej nie zajmuję się prowadzeniem domowego żywienia pozajelitowego i dojelitowego. Jeżeli otrzymałeś skierowanie na taką terapię lub uważasz, że jest potrzebna tobie lub Twojemu bliskiemu – wyszukaj proszę na stronie Twojego Narodowego Fundusz Zdrowia ośrodki prowadzące taką terapię. Po skontaktowaniu się z tymi ośrodkami uzyskasz niezbędne informacje.