Cukrzyca

Cukrzyca to nie jedna choroba, a cała grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się podwyższonym stężeniem glukozy w surowicy krwi . Powoduje to uszkodzenie wielu narządów (oczu, nerek, nerwów, serca, naczyń krwionośnych a nawet przewodu pokarmowego), prowadząc często do ich niewydolności. Nie leczona skraca życie pacjenta.

Najczęstsze typy tego schorzenia to:

Cukrzyca typu 1 występująca u osób z predyspozycją genetyczną, której pierwsze objawy występują u dzieci i młodzieży oraz u osób <30. rż.
Cukrzyca typu 2-która także może być uwarunkowana genetycznie ale zasadniczą przyczyną jet tutaj otyłość i siedzący tryb życia. 80% pacjentów ma właśnie ten typ cukrzycy.
Cukrzyca w przebiegu innych chorób .Jej przyczyną są m.innymi defekty genetyczne komórek β trzustki ,choroby trzustki, endokrynopatie (np. zespół Cushinga) ,leki (np. Sterydy kory nadnerczy) i inne.
Cukrzyca ciążowa.

Częste objawy cukrzycy to:

zwiększone oddawanie moczu
wzmożone pragnienie
odwodnienie
zmiany skóry, która jest sucha, podatna na urazy i zakażenia
osłabienie i senność spowodowane
kwasica i śpiączka ketonowa
skłonność do ropnych zakażeń skóry , zakażeń układu moczowo-płciowego, dłuższe leczenie infekcji

Leczenie cukrzycy jest procesem złożonym, pacjenci często wymagają stosowania insuliny lub doustnych leków.

Istotnym elementem terapii pacjenta z nietolerancją glukozy lub cukrzycą jest tak zwane postępowanie niefarmakologiczne na które składają się:

Wysiłek fizyczny.

Wysiłek fizyczny ma obejmować walkę z siedzącym trybem życia i wprowadzenie do codziennego grafiku zajęć systematycznych ćwiczeń fizycznych dostosowanych do wagi, wieku i chorób towarzyszących. Wysiłek fizyczny zapobiega chorobom układu krążenia i zwiększa insulino wrażliwość.
Osoby, które prowadziły siedzący tryb życia, powinny rozpoczynać wprowadzenie wysiłku powoli i stopniowo. Można rozpocząć np. od spacerów – 3x w tygodniu po 45 minut. W miarę poprawy kondycji decydujemy się na marsze, intensywne ćwiczenia, rower, basen. Należy wybrać takie ćwiczenia, które sprawiają nam przyjemność.

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca by odżywianie cukrzyka było zgodne z zasadami prawidłowego odżywiania człowieka.

Każdy dorosły chory z cukrzycą powinien otrzymać codziennie z pokarmem wszystkie składniki odżywcze w prawidłowych ilościach i proporcjach. Zawartość składników odżywczych w diecie należy dobierać indywidualnie.

Składniki odżywcze to: białka, tłuszcze, węglowodany, witaminy, mikro- i makroelementy i woda, są one szczegółowo omówione w dziale o żywieniu człowieka.

Co jest szczególnie ważne?

Urozmaicenie źródeł białka, w posiłkach głównych powinny znaleźć się równocześnie roślinne i zwierzęce źródła białka, które powinny dostarczać 10-20% całkowitej energii pożywienia
Cukry (węglowodany proste i złożone) powinny dostarczać 50-60% energii codziennego pożywienia. W diecie powinny przeważać węglowodany złożone. Należy wykluczyć z diety cukier biały, słodycze, limitować słodkie soki i owoce. Należy dbać o odpowiednią ilość błonnika (około 30 g/dobę), który znajduje się w otrębach, owocach, warzywach i gruboziarnistych produktach zbożowych.
Należy ograniczać tłuszcze zwierzęce, dbać o podaż niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), takie postępowanie zmniejsza ryzyko zachorowania na miażdżycę. a osoby chore na cukrzycę są na nią narażone w większym stopniu. Preferujemy więc tłuszcze roślinne (szczególnie olej z oliwek) i rybie. Tłuszcz jest bardzo kaloryczny.
Urozmaicona dieta, zawierająca produkty ze wszystkich pięter Piramidy Żywienia dostarcza wszystkich witamin, mikro- i makroelementów.
Zdecydowanie ograniczamy alkohol. Cukrzyk z nadwagą/otyłością i niewyrównaną cukrzycą musi całkowicie zrezygnować z alkoholu do czasu normalizacji masy ciała i wyrównania cukrzycy. W wyrównanej cukrzycy, wyjątkowo można wypić odrobinę piwa (mały kufel-0,33) lub 150 ml czerwonego wytrawnego wina. Obowiązuje całkowity zakaz picia wódki, słodkich alkoholi, drinków.
Sól kuchenną w diecie ograniczamy do 6 g/dobę , a w przypadku nadciśnienia i chorób nerek do 3 g soli na dobę).

Cele odżywiania w cukrzycy:

Utrzymanie prawidłowej masy ciała, zlikwidowanie otyłości.
Osiągnięcie i utrzymanie prawidłowego stężenia cukru w surowicy krwi i prawidłowego poziomu hemoglobiny glikozylowanej.
Utrzymanie prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego.
Osiągnięcie prawidłowego lipidogramu.
Zapobieganie skutkom metabolicznym cukrzycy i miażdżycy.

Zasady diety nie odbiegają od zaleceń prawidłowego odżywiania człowieka, ale modyfikuje się je w zależności od wagi, wieku chorego, istnienia chorób towarzyszących. Posiłki dostosowuje się do sposobu leczenia cukrzycy (dieta, leki doustne, insulina). Na początku zmian dietetycznych warto zasięgnąć opinii lekarza.
Otyły cukrzyk, szczególnie leczony lekami doustnymi lub insuliną redukcję masy ciała powinien przeprowadzać pod kontrolą lekarza.

W pracy z chorym z cukrzycą wykorzystuje się różne modele oceny liczby spożytych węglowodanów (tabele wymienników węglowodanowych-WW, indeks glikemiczny posiłków-IG, obliczanie białka, tłuszczy, węglowodanów w posiłkach- BTW). Są to metody równoważne i wszystkie służą prawidłowemu zbilansowanie diety w składnikach odżywczych.

Uwaga!

Każdej zmianie kaloryczności diety w cukrzycy muszą towarzyszyć częste kontrole glikemii, aby zapobiec niedocukrzeniu i zbyt wysokiemu poziomi cukru w surowicy krwi. Zastosowanie diety u pacjenta pozostającego na leczeniu farmakologicznym (insulinoterapii lub lekach doustnych) zawsze wiąże się ze zmiana dawek leków.